Назва музея — Музей быту
Профіль музея – краязнаўчы
Музей створаны ў 1999 годзе на базе Валмянскай сярэдняй школы
Кіраўнік музея – Жукоўская Ганна Міхайлаўна
Музей займае памашканне плошчай каля 30 квадратных метраў і мае фондасховіўча плошчай каля 8 квадратных метраў. Экспазіцыя музея ўключае звыш 160 экспанатаў, якія захоўваюцца на стэндах і прысценных вітрынах.
Работа музея цесна звязана з вучэбна-выхаваўчым працэсам школы.
Экспазіцыя музея ўключае чатыры асноўныя раздзелы:
1. Развіццё школьнага турызму і краязнаўства.
2. Сельскагаспадарчыя прадметы працы;
3. Прамысловасць і апрацоўка лёну;
4. Інтэр’ер хаты пачатку 20 стагоддзя.
У музеі праводзяцца агульнааглядавыя і тэматычныя экскурсіі.
1 раздзел экспазіцыі
Развіццё школьнага турызму і краязнаўства
Пачынаецца экскурсія са знаёмства з гісторыяй і прыродай Волмы і яе ваколіц. Карты, даследчыя працы, схемы, фотаздымкі расказваюць аб гісторыі вёскі. Выстава фотаздымкаў “Бацькаўшчына светлая мая” дасць уяўленне пра цікавыя мясціны, помнікі архітэктуры і прыроды валмянскай зямлі.
Каля выставы “З гісторыі школы” наведвальнікі могуць пазнаёміцца з гісторыяй Валмянскай школы. Першыя ўспаміны аб навучанні дзяцей у Волме адносіцца да 1867 года.
У 1923 годзе ў Волме польскае кіраўніцтва адкрыла няпоўную сямігадовую школу, у 1925 годзе яна становіцца сямігодкай. Гэта школа праіснавала да 1949 года, калі была рэфармавана ў сярэднюю школу, а ў 1952 годзе адбыўся першы выпуск.
Гістарычныя перыпетыі прыналежнасці школы розным раёнам
можна прасачыць па кнігах для запісаў атэстатаў аб сярэдняй адукацыі.
Подпісы. Кніга №1. Міністэрсва Асветы Беларускай ССР
Кніга для запісу атэстатаў сталасці, выдаваемых вучням,
скончыўшым курс навучання ў Валмянскай сярэдняй школе
Івянецкага раёна , Баранавіцкай вобласці БССР.
(Выпускі 1952-1964 )
Кніга№3. Кніга для запісу атэстатаў аб сярэдняй адукацыі,
выдадзеных скончыўшым курс навучання ў Валмянскай сярэдняй
школе Валожынскага раёна, Мінскай вобласці.
(Выпускнікі 1965-1978года)
Кніга №4. Кніга ўліку і выдачы атэстатаў аб сярэдняй адукацыі
Валмянскай сярэдняй школы Дзяржынскага раёна, Мінскай вобласці.
(Выпускнікі 1979-2004 года)
У лістападзе 1989 года вучні, настаўнікі, бацькі пераступілі парог новай сучаснай школы.
ДЫРЭКТАР НЕЛЮБ АНТОН СЦЯПАНАВІЧ НА АДКРЫЦЦІ НОВАЙ ШКОЛЫ
ЛУКОЎСКІ А. І ХМЯЛЕЎСКАЯ Ю. ДАЮЦЬ ПЕРШЫ ЗВАНОК У НОВАЙ ШКОЛЕ
У 2005 годзе Валмянская сярэдняя школа была аб’яднана з Валмянскім дзіцячым садам і з гэтага моманту называецца Дзяржаўная ўстанова адукацыі “Валмянскі вучэбна–педагагічны комплекс дзіцячы сад – сярэдняя агульнаадукацыйная школа”.
Абавязкова прыцягнуць увагу падручнікі і школьныя прылады, якімі карысталіся вучні на працягу ХХ-га стагоддзя; школьная атрыбутыка 70-80-х гадоў; усё тое, чым школа ганарыцца: лепшыя настаўнікі і вучні, школьныя дасягненні, традыцыі, уклад школы ў сістэму адукацыі, змены адукацыі з цягам часу.
Тут жа да ўвагі наведвальнікаў фотавыстава “Экспедыцыя “Наш край”, дзе вучні і настаўнікі школы падчас экскурсійных паездак і паходаў.
2 РАЗДЗЕЛ ЭКСПАЗІЦЫІ
Сельскагаспадарчыя прылады працы беларусаў пачатку 20 стагоддзя
У гэтай зале музея размяшчаюцца прадметы, якімі карысталіся сяляне ў канцы 19 – пачатку 20 стагоддзяў у сельскай гаспадарцы, пры вырабе тканін, у паўсядзённым жыцці.
На першым стэндзе мы бачым прылады працы. Цэп для біцця снапоў, які складаецца з цапільна і бічуга, ніжэй двузубыя вілы. Для пераноскі сена карысталіся рэзгінамі. Калі глянуць ніжэй, мы нібы апынуліся ў майстэрні па вырабу абутку. Тут і калодкі, і інструменты шаўца. Абутак скураны не кожны селянін мог сабе дазволіць, хіба толькі ў свята. А кожны дзень – лыкавыя лапці.
3 РАЗДЗЕЛ ЭКСПАЗІЦЫІ
Прамысловасць і апрацоўка лёну
На стэндах мы бачым прадметы, якімі карысталіся пры апрацоўцы лёну. Спачатку лён трэба было пасеяць, потым палоць, ірваць, слаць, мяць, трапаць, часаць, снаваць і прасці ніткі, і толькі потым можна было ткаць. Для гэтага выкарыстоўвалі розныя прыстасаванні. Церніца, у якой мялі, церлі лён, трапачы, якімі трапалі лён, часалка, верацёны, розныя віды дзядкоў – для перамоткі нітак, шпулька з ніткамі, калаўротак ( або самапралка) – драўляная прылада для механізаванага прадзення кудзелі і воўны ў хатніх умовах, пранік – пляскаты драўляны брусок з ручкай, якім абівалі снапы лёну і проса, адбівалі палотны пры адбельванні, качалкі – драўляныя прыстасаванні для разгладжвання тканых вырабаў (бялізны, адзення).
Пачынаючы з лістапада і да сярэдзіны сакавіка ткацкі станок займаў галоўнае месца ў хаце селяніна. Жанчыны маглі адпачыць толькі ў нядзелю ці ў свята. З-пад рук ткачых выходзілі палотны тканіны, якія ішлі на выраб ручнікоў, пакрывалаў, адзення. Рэчы ўпрыгожваліся вышыўкай, карункамі. Дарэчы, нашы продкі выраблялі не толькі рэчы неабходныя ва ўжыванні, а і рабілі іх вельмі прыгожымі. Да ўвагі наведвальнікаў – саматканыя налаўнікі, ручнікі, сурвэткі, посцілкі, вытканыя з любоўю і пяшчотай рукамі жанчыны. Напэўна, па-гэтаму яны такія непаўторныя і прыгожыя.
Упрыгожвалі не толькі адзенне, імкнуліся ўпрыгожыць і сваё жыллё. Кафля для печак прадстаўлена некалькімі прадметамі.
На свята любілі павесяліцца, спявалі, а танцавалі пад гармонік, бубен. Многія юнакі і дзяўчаты аббівалі абцасы пад яго, а пазней пад музыку патэфона. У музеі ёсць бубен, патэфон.
Да ўвагі наведвальнікаў і калекцыя вырабаў з жалеза.
4 раздзел экспазіцыі
Сялянскі пакой пачатку 20 стагоддзя
Гэты пакой “адведзены” пад сялянскую хату. Дзверы зроблены ў выглядзе аркі, пасярэдзіне – печ, каля яе “бабін куток”. Па той колькасці змешчаных тут рэчаў хатняга побыту можна меркаваць, што нялёгкім было жыццё жанчыны. У хаце каля печы знаходзіліся асноўныя жаночыя прылады: качарга, якой падгортвалі жар, лапата – якой садзілі хлеб у печ, рагачы – для вымання чыгункоў, сіта – якім сеялі муку, чапяла, каб даставаць патэльню з печы. У сенцах часцей за ўсё захоўвалі дайніцу – карову даіць, бойку – масла біць, ступу – таўчы ячмень, дзяжу – рашчыняць хлеб, начоўкі – мыць бялізну.
На паліцах знаходзіліся кашы с плеценымі вечкамі, у якіх захоўвалі сушаныя каўбасы, паляндвіцы, кумпякі, тут жа стаяў цэбар для гаспадарчых патрэб. Тут жа вялікія корабы, сплеценыя з саломы і лазы, кадушкі для захоўвання збожжа.
Збоку каля печы вісіць паліца з розным посудам. На паліцы захоўвалі міскі, слоікі, лыжкі, збаны, макацёры – гліняны посуд, у якім церлі каноплі альбо мак, каб атрымаць малачко, яно патрэбна было ў час посту на бедную куццю.
З посуду прыцягвае ўвагу спарыш, які стаіць на лаве і складаецца з двух ці трох гліняных гаршочкаў. Навошта яны былі патрэбны? Калі бацька з сынам працавалі ў полі, жанчына ці дачка, загарнуўшы ў фартушок, несла ім ежу. Кожная страва была ў асобным гаршочку.
На стале самавар і шкляная лямпа. Каля сцяны знаходзіцца ложак, побач калаўрот, куфар, куды дзяўчына з малых год складала прыданае. Даўней у сялянскіх сем’ях дзяўчынак з 7 гадоў вучылі прасці, а да 15 гадоў яны ўжо ўмелі ткаць і рыхтавалі самі сабе прыданае. Калі дзяўчына не ўмела ткаць ці вышываць і да таго падобнае, то яе называлі “ няўмека”, “няздольніца”. Яна доўга вымушана была шукаць сабе мужа, у той час як для працалюбівай жаніхі знаходзіліся значна хутчэй. У кутку вісіць абраз, аздоблены вышытым ручніком. На палічцы – невялічкая калекцыя старых грошай, кнігі пачатку 20 стагоддзя.
На маці клаўся абавязак сабраць пасаг дачцэ, навучыць яе прасці, ткаць, шыць адзенне. Кожная вясковая дзяўчына павінна была ўмець ткаць і прасці. Працэс быў вельмі складаны. Але яму папярэднічала яшчэ больш цяжкая праца па апрацоўцы асноўнай сыравіны – ільну, так як усё рабілася ўручную.
